Nie wszyscy z nas wiedzą, że do więzienia można trafić nie tylko w razie skazania przez sąd za popełnione przestępstwo. Czasami wystarczy błahe, wydawałoby się, przewinienie, takie jak niezapłacenie grzywny czy mandatu, by trafić za kratki.
Jan został w sprawie karnej skazany przez sąd na karę grzywny. Czy w przypadku gdy komornik nie będzie mógł wyegzekwować grzywny, Jan poniesie jakieś konsekwencje?
Skazanego na grzywnę sąd wzywa do jej uiszczenia w terminie 30 dni. Jest to czas na jej dobrowolną spłatę. W razie jego upływu grzywna musi być ściągnięta w ramach egzekucji. Jeśli komornik nie może ściągnąć należności, a grzywna nie przekracza 120 stawek dziennych (czyli w zdecydowanej większości skazań), sąd może zamienić grzywnę na pracę społecznie użyteczną. Środek ten ma charakter fakultatywny i zależy od uznania sądu. Skazany musi w dodatku zgodzić się na taką zamianę. Jeżeli jednak oświadcza, że nie chce podjąć pracy społecznie użytecznej, albo uchyla się od jej wykonania, sąd zamienia wówczas orzeczoną karę grzywny na karę pozbawienia wolności (tzn. zarządza wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności). Robi to także, gdy zamiana grzywny na pracę społecznie użyteczną jest niemożliwa lub niecelowa (a zatem także w wypadku, gdy orzeczono karę grzywny przekraczającą 120 stawek dziennych). O posiedzeniu sądu, na którym podejmowana jest decyzja o zamianie kary grzywny, sąd powiadamia skazanego. Zarządzając wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności, sąd przyjmuje, że jeden dzień pozbawienia wolności jest równoważny dwóm stawkom dziennym grzywny. Zastępcza kara pozbawienia wolności nie może przekroczyć 12 miesięcy pozbawienia wolności, jak również górnej granicy kary pozbawienia wolności za dane przestępstwo. Jeżeli ustawa nie przewiduje za dane przestępstwo kary pozbawienia wolności, górna granica zastępczej kary pozbawienia wolności nie może przekroczyć 6 miesięcy. Na postanowienie w przedmiocie zarządzenia wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności przysługuje zawsze zażalenie.
Podstawa prawna
Art. 44-46 ustawy z 6 czerwca 1997 r. — Kodeks karny wykonawczy
(Dz.U. z 1997 r., nr 90, poz. 557 z późn. zm.)
Jazda samochodem pod wpływem alkoholu
Za jazdę samochodem pod wpływem alkoholu Adam został skazany na 3 miesiące prac społecznych, polegających na sprzątaniu terenów publicznych. Ostatnio kilka razy nie stawił się do wykonywania robót. Zadzwonił do niego kurator i powiedział, że jeżeli się to powtórzy, to Adam może trafić za kratki. Czy jest to możliwe, jeśli nie został on skazany na więzienie?
Przepisy kodeksu karnego wykonawczego stanowią wprost, że jeżeli skazany uchyla się od odbywania kary ograniczenia wolności lub nałożonych na niego obowiązków (np. nie udziela wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary, zmienia miejsce stałego pobytu bez zgody sądu), sąd musi zarządzić wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności. Przyjmuje on wtedy, że jeden dzień zastępczej kary pozbawienia wolności jest równoważny dwóm dniom niewykonanej kary ograniczenia wolności. Orzekanie w przedmiocie wykonania kary zastępczej może nastąpić również na wniosek sądowego kuratora zawodowego, który stwierdził, że skazany bagatelizuje nałożone na niego obowiązki. Na postanowienie w przedmiocie zarządzenia wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności przysługuje skazanemu zażalenie.
Podstawa prawna
Art. 65 i 66 ustawy z 6 czerwca1997 r. — Kodeks karny wykonawczy
(Dz.U. z 1997 r., nr 90, poz. 557 z późn. zm.)
Czy można aresztować świadka
Marek W. kilkakrotnie nie stawiał się na termin przesłuchania w charakterze świadka. Ostatnio został ukarany przez prokuratora karą porządkową. Spytał adwokata, czy jest to zgodne z prawem. Ten odpowiedział, że w niektórych sytuacjach możliwe jest nawet aresztowanie świadka. Czy to prawda?
Każda osoba wezwana w charakterze świadka (zarówno w sprawie cywilnej, jak i karnej) ma obowiązek stawić się i złożyć zeznania. Na świadka, który bez należytego usprawiedliwienia nie stawił się na wezwanie organu prowadzącego postępowanie albo bez zezwolenia tego organu oddalił się z miejsca czynności przed jej zakończeniem, można nałożyć karę pieniężną w wysokości do 10 tys. zł. Kara pieniężna zostanie uchylona, jeżeli ukarany dostatecznie usprawiedliwi swe niestawiennictwo lub samowolne oddalenie się. Usprawiedliwienie może nastąpić w ciągu tygodnia od daty doręczenia postanowienia wymierzającego karę pieniężną. Kara pieniężna to niejedyna dolegliwość, z jaką może spotkać się świadek lekceważący wezwanie do stawienia się celem złożenia zeznań. W razie uporczywego uchylania się od złożenia zeznania można zastosować, niezależnie od kary pieniężnej, aresztowanie świadka na czas nieprzekraczający 30 dni. W sytuacji gdy sprawa jest na etapie dochodzenia lub śledztwa, aresztowanie świadka stosuje na wniosek prokuratora sąd rejonowy, w którego okręgu prowadzi się postępowanie. Świadkowi przysługuje zażalenie na decyzję o aresztowaniu, a złożenie zażalenia do sądu wstrzymuje wykonanie postanowienia o aresztowaniu. Aresztowanie należy zawsze uchylić, jeżeli osoba aresztowana spełni obowiązek złożenia zeznań albo gdy ukończono już postępowanie karne.
W sprawach cywilnych wysokość grzywny, jaka może być wymierzona świadkowi za niestawienie się na rozprawę, wynosi maksymalnie 5000 zł. Jeżeli mimo skazania na grzywnę świadek nadal nie stawia się na rozprawę, sąd może ponownie skazać go na grzywnę, a niezależnie od tego zarządzić jego przymusowe sprowadzenie, co w praktyce oznacza zatrzymanie na 24 godziny i spędzenie nocy w areszcie.
Podstawa prawna
Art. 285-290 ustawy z 6 czerwca 1997 r. — Kodeks postępowania karnego (Dz.U. z 1997 r., nr 89, poz. 555 z późn. zm.)
Art. 274 i 163 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. — Kodeks postępowania cywilnego
Czy można trafić do aresztu za niezapłacony mandat
Kamil R. ma dwa mandaty za zakłócanie porządku w miejscu publicznym. Co jakiś czas do domu przychodzi poborca i usiłuje ściągnąć z niego pieniądze. Na razie nic nie wskórał, gdyż Kamil uczy się i nie posiada żadnych wartościowych rzeczy. Czy jeżeli nie zapłaci mandatu, to możliwa jest zamiana kary na areszt lub na coś innego?
Pozbawione wolności mogą zostać nie tylko osoby, które uchylają się od uiszczenia grzywny, na którą zostały skazane za popełnione przestępstwo. Podobne rozwiązanie przewiduje prawo wykroczeń. Jeżeli egzekucja grzywny wymierzonej za wykroczenie okazała się bezskuteczna lub z okoliczności sprawy wynika, że byłaby ona bezskuteczna, sąd może zamienić grzywnę na pracę społecznie użyteczną, określając czas jej trwania. Praca społecznie użyteczna trwa najkrócej tydzień, najdłużej 2 miesiące. W razie gdy ukarany oświadczy, że nie wyraża zgody na podjęcie zamiennej pracy społecznie użytecznej, albo uchyla się od jej wykonania, sąd ma obowiązek zarządzić wykonanie zastępczej kary aresztu. Podobnie jest w sytuacji, gdy zamiana grzywny na pracę społecznie użyteczną jest niemożliwa lub niecelowa. Zarządzając wykonanie zastępczej kary aresztu, sąd przyjmuje, że jeden dzień zastępczej kary aresztu jest równoważny grzywnie od 20 do 150 zł. Kara zastępcza nie może przekroczyć 30 dni aresztu. W żadnym przypadku nie można wymierzyć zastępczej kary aresztu, jeżeli warunki osobiste sprawcy uniemożliwiają odbycie tej kary (np. kalectwo, konieczność opieki nad chorym członkiem rodziny). Od zastępczej kary aresztu sprawca wykroczenia może być uwolniony w każdym czasie przez wpłacenie kwoty pieniężnej przypadającej jeszcze do uiszczenia. Zastępczą karę aresztu można orzec, dopóki nie nastąpi przedawnienie wykonania kary, czyli przez 3 lata od daty uprawomocnienia się orzeczenia.
Podstawa prawna:
Art. 25 i 26 ustawy z 20 maja 1971r. — Kodeks wykroczeń (Dz.U. 2010 r., nr 46 poz. 275 z poźn. zm.)
Do więzienia za obrazę sądu
Marcin Z. złożył pozew o rozwód z wyłącznej winy żony. Na jednej z rozpraw niezadowolony z przebiegu postępowania Marcin Z. nazwał sędziego prowadzącego sprawę „chamem”, „niedouczonym głupkiem” i „sprzedawczykiem” na usługach jego żony. Jakie konsekwencje mogą spotkać Marcina Z.?
W razie naruszenia powagi, spokoju lub porządku czynności sądowych albo ubliżenia sądowi, innemu organowi państwowemu lub osobom biorącym udział w sprawie, sąd może ukarać winnego karą porządkową grzywny w wysokości do 10 000 złotych lub karą pozbawienia wolności do czternastu dni; osobie pozbawionej wolności, w tym także tymczasowo aresztowanej, można wymierzyć karę przewidzianą w przepisach o wykonywaniu kary pozbawienia wolności albo w przepisach o wykonywaniu tymczasowego aresztowania. Postanowienie o ukaraniu karą porządkową jest natychmiast wykonalne, co oznacza, że wprost z sali rozpraw można trafić do więzienia. Od postanowienia przysługuje zażalenie do sądu bezpośrednio przełożonego, a gdy zostało wydane przez sąd apelacyjny — do Sądu Najwyższego. W razie wniesienia zażalenia sąd, który wydał zaskarżone postanowienie, może wstrzymać wykonanie kary porządkowej. Ukaranie karą porządkową nie uchyla odpowiedzialności karnej i dyscyplinarnej za ten sam czyn.
Podstawa prawna:
Art. 49-50 ustawy z dnia z dnia 27 lipca 2001 r. — Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. 2013.427 j.t.)
