Pani Anna zamierza wystąpić do ZUS o rentę z tytułu niezdolności do pracy.
Jakie musi spełnić warunki i jakie dokumenty dostarczyć? Czy od decyzji ZUS można się odwołać?
Przy staraniach o przyznanie renty należy przedstawić ZUS zaświadczenia o stanie zdrowia
wydane przez lekarzy prowadzących leczenie oraz stosowne dokumenty potwierdzające staż pracy, czyli okresy składkowe i nieskładkowe.
Renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki:
1. jest niezdolny do pracy,
2. ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,
3. niezdolność do pracy powstała w okresach wskazanych przepisami ustawy emerytalnej, np. w okresie ubezpieczenia (art. 57 ust. 1 ustawy emerytalnej).
Decyzję o niezdolności do pracy (całkowitej lub częściowej) wydaje lekarz orzecznik z ZUS.
Od niekorzystnej decyzji lekarza orzecznika można się odwołać do komisji lekarskiej ZUS. Trzeba to zrobić w lokalnej placówce ZUS, w ciągu 14 dni od otrzymania pisma. Jeśli komisja podtrzyma stanowisko lekarza, ZUS nie przyzna renty. Od decyzji ZUS można się odwołać.
Warunek posiadania odpowiedniego stażu pracy jest spełniony, gdy:
1. Ubezpieczony osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie co najmniej:
• jeden rok — jeśli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem dwudziestu lat;
• dwa lata — jeśli niezdolność do pracy powstała w wieku od 20 do 22 lat;
• trzy lata — jeśli niezdolność do pracy powstała powyżej 22 i do 25 lat;
• cztery lata — jeśli niezdolność do pracy powstała powyżej 25 do 30 lat;
• pięć lat — jeśli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat (art. 58 ust. 1 ustawy emerytalnej).
Albo:
2. Jeżeli niezdolność do pracy jest spowodowana wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy, wówczas automatycznie przyjmuje się, że warunek posiadania odpowiedniego stażu pracy jest spełniony.
Warunek trzeci, który trzeba spełnić, aby otrzymać rentę, to powstanie niezdolności do pracy w odpowiednim momencie, czyli:
Wariant A: niezdolność do pracy musi powstać w okresach składkowych lub nieskładkowych albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.
Wariant B: osoba starająca się o rentę legitymuje się co najmniej 20-letnim w przypadku kobiety i 25-letnim w przypadku mężczyzny okresem składkowym i nieskładkowym i została uznana za całkowicie niezdolną do pracy.
Odwołanie
W razie wydania decyzji odmownej przez ZUS ubezpieczonemu przysługuje prawo złożenia odwołania do sądu okręgowego za pośrednictwem ZUS w terminie miesiąca od dnia doręczenia odpisu decyzji. Z wniesieniem odwołania do sądu nie wiążą się żadne opłaty.
Wysokość renty
Najniższa renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, najniższa renta rolnicza i najniższa renta rodzinna to w 2013 roku 799,18 zł brutto.
Najniższa renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową to 959,02 zł brutto, a z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową to 736,06 zł brutto.
Przy wyliczaniu świadczenia ma znaczenie to, ile zarabialiśmy.
Dorabianie
Osoby na rencie z tytułu niezdolności do pracy, a także te na rencie rodzinnej, mogą dorabiać, ale muszą uważać na ustawowe limity. Jeśli je przekroczą i zarobią więcej, mogą stracić część świadczenia lub może zostać im ono odebrane.
Zgodnie z prawem można dorobić do 70 procent przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego (od 1 grudnia 2012 r. to 2457,20 zł brutto).
Po przekroczeniu tego progu renta jest zmniejszana.
Jeśli limit zostanie przekroczony o 130 procent przeciętnego wynagrodzenia (4563,83 zł brutto), to ZUS wstrzyma wypłatę renty.
Nie zmniejsza się ani nie zawiesza, niezależnie od wysokości dodatkowego przychodu, rent inwalidy wojennego i rent inwalidy wojskowego, którego niezdolność do pracy powstała w związku ze służbą wojskową, a także rent rodzinnych po tych inwalidach.
