Masz kilka kredytów, które nagle przestajesz spłacać. Powody mogą być różne: utrata pracy, choroba, a najczęściej przeszacowanie swoich możliwości. Pracownicy banku zwykle już po miesiącu próbują skontaktować się z tobą w celu wyjaśnienia przyczyn opóźnień w spłacie kredytu. Gdy zaczynają ustawicznie dzwonić i wysyłać pisma ponaglające, zaczynasz się bać. Co wówczas robić?
Po pierwsze – nigdy nie unikajmy kontaktu z bankiem! Nieodbieranie telefonów i pism nie spowoduje, że dług sam się spłaci. Jeśli mamy problemy ze spłatą, podejmijmy rozmowy z bankiem. Możemy zaproponować restrukturyzację zadłużenia, czyli wydłużenie czasu spłaty kredytu, co wiąże się z obniżeniem raty czasami nawet o 50 %. Jeśli mamy kilka kredytów, spróbujmy je skonsolidować. Polega to na tym, że wszystkie zobowiązania wynikające z posiadanych kredytów, pożyczek, kart kredytowych czy limitów na koncie można zamienić na jeden kredyt z jedną ratą i z okresem spłaty uzależnionym od możliwości finansowych dłużnika.
Co się dzieje z długiem, kiedy nie przystąpimy do negocjacji z bankiem?
Ma tu zastosowanie art. 75 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe (tekst jednolity: Dz. U. z 2002 roku Nr 72, poz. 665 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą. Zgodnie z art. 75 ust. 1 ustawy w przypadku niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu albo w razie utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej bank może obniżyć kwotę przyznanego kredytu albo wypowiedzieć umowę kredytu. W świetle art. 75 ust. 2 ustawy termin wypowiedzenia, o którym mowa w ust. 1 wynosi 30 dni, o ile strony nie określą w umowie dłuższego terminu. W razie zagrożenia upadłością kredytobiorcy jest on skrócony do 7 dni. Zakładając, że bank zdecyduje się wypowiedzieć umowę kredytu, a kredytobiorca po upływie terminu wypowiedzenia nie zaspokoi roszczenia banku, w grę wejdzie cesja wierzytelności przez bank na rzecz osoby trzeciej (np. sprzedaż wierzytelności przez bank na rzecz firmy windykacyjnej) albo samodzielne zainicjowanie egzekucji przez bank.
Bank
W przypadku, gdy bank chce sam dochodzić egzekucji zadłużenia, to na podstawie art. 96 ust. 1 i 2 ustawy wystawia bankowy tytuł egzekucyjny. Następnie bank powinien złożyć wniosek do sądu o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu. Istotnym jest, że w postępowaniu o nadanie tej klauzuli sąd bada, czy dłużnik poddał się egzekucji oraz czy roszczenie objęte tytułem wynika z czynności bankowej dokonanej bezpośrednio z bankiem lub z zabezpieczenia wierzytelności banku wynikającej z tej czynności (art. 786² § 1 kpc). Reasumując, w postępowaniu o nadanie klauzuli wykonalności sąd sprawdza, czy wystawienie bankowego tytułu egzekucyjnego odbyło się zgodnie z przepisami art. 96-98 cytowanej uprzednio ustawy, a w szczególności sąd bierze pod uwagę, czy dochodzona wierzytelność wynika bezpośrednio z czynności bankowych określonych w art. 5 ustawy lub z zabezpieczenia wierzytelności banku wynikającej z tej czynności. Sprawdzane jest także, czy dłużnik złożył oświadczenie w formie pisemnej o poddaniu się egzekucji i czy dłużnik dokonywał czynności bezpośrednio z bankiem. W przypadku braku zastrzeżeń, zgodnie z art. 97 ust. 3 powyższej ustawy, sąd najpóźniej w ciągu 3 dni od daty złożenia wniosku nadaje bankowemu tytułowi egzekucyjnemu klauzulę wykonalności. Bankowy tytuł egzekucyjny opatrzony klauzulą wykonalności stanowi podstawę egzekucji komorniczej.
Po nadaniu przez sąd klauzuli wykonalności dłużnik – kredytobiorca może się bronić w dwojaki sposób:
- składając zażalenie na postanowienie sądu o nadaniu klauzuli wykonalności (art. 795 § 1 kpc),
- albo korzystając z powództwa przeciwegzekucyjnego (art. 840 § 1 kpc oraz art. 8401 kpc).
Firma windykacyjna
Po cesji wierzytelności przez bank na rzecz firmy windykacyjnej jej przedstawiciele próbują kontaktować się z dłużnikiem. Telefonują, wysyłają pisma, mogą odwiedzić go w domu. Proponują rozłożenie długu na raty, albo spłatę samego kapitału . W przypadku braku reakcji dłużnika na pisma i telefony firma windykacyjna zwraca się do sądu o wydanie sądowego nakazu zapłaty. Sąd rozpoznaje sprawę na posiedzeniu niejawnym (art. 484§ 3 kpc). Jeżeli na podstawie dostarczonych przez powoda dokumentów zgodnie z wymogami art. 485 § 1 pkt 1-4 kpc wynika, że dług istnieje, sąd wydaje nakaz zapłaty.
Wydając taki nakaz zapłaty, sąd orzeka, że pozwany ma w ciągu dwóch tygodni od dnia doręczenia nakazu zaspokoić roszczenia w całości wraz z kosztami albo wnieść w tym terminie zarzuty – art. 491 § 1. Zgodnie z powyższym artykułem jeśli mamy mocno poparte zastrzeżenia, na przykład uważamy, że roszczenia są przedawnione, możemy wnieść zarzuty wobec nakazu zapłaty.
Przedawnienie roszczeń
Zgodnie z art. 117 § 2 kc każdy, przeciwko komu przysługuje roszczenie, po upływie terminu przedawnienia może uchylić się od jego zaspokojenia. W przypadku kredytów bankowych okres przedawnienia roszczeń banku wynosi zgodnie z art. 118 kc trzy lata. W związku z tym należy zaznaczyć, że kwalifikacja roszczenia decydująca o terminie przedawnienia nie ulega zmianie w przypadku zmiany podmiotowej po stronie wierzyciela, tj. cesja wierzytelności banku na rzecz firmy windykacyjnej (a także jakiegokolwiek innego podmiotu) nie zmienia terminu przedawnienia – nadal wynosi on 3 lata (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 lipca 2003 r., III CZP 43/03, OSNC 2004, nr 10, poz. 151). W konsekwencji po upływie 3 lat od dnia wymagalności roszczenia dłużnik może podnieść zarzut przedawnienia, unicestwiając tym samym możliwość skutecznego dochodzenia roszczenia.
Istotne dla przedawnienia jest rozpoczęcie biegu przedawnienia. Art. 120 § 1 k.c. mówi, że bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, kiedy roszczenie stało się wymagalne. W przypadku umów kredytowych w sytuacji wypowiedzenia umowy przez bank i konieczności zapłaty całości zadłużenia, roszczenie banku staje się wymagalne po upływie okresu wypowiedzenia. Natomiast w przypadku pojedynczej raty, bieg przedawnienia rozpoczyna się następnego dnia po wymaganym terminie jej zapłaty. Ważne jest, aby bieg przedawnienia nie został przerwany, a przerwać go może np. każda czynność przedsięwzięta przed sądem, która ma na celu dochodzenie, ustalenie, zabezpieczenie lub zaspokojenie roszczenia. Ponadto bieg przedawnienia przerywa się przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje (np. telefonem od firmy windykacyjnej) lub poprzez wszczęcie mediacji w sprawie zaspokojenia roszczenia – wg. art. 123 § 1 pkt 1-3 k.c.
Komornik
Gdy dostajemy sądowy nakaz zapłaty lub bankowy tytuł egzekucyjny z klauzulą wykonalności i nadal uchylamy się od zapłaty, do czynności przystępuje komornik. Najpierw próbuje nasze wynagrodzenie. To, ile może zająć, precyzuje kodeks pracy: art. 87 § 3 pkt 2 kp pozwala na zajęcie połowy wynagrodzenia. Kwotą wolną od potrąceń jest kwota minimalnego wynagrodzenia obowiązująca w dniu zajęcia. Komornik ma prawo zająć twój majątek np. nieruchomość, samochód.
Postępowanie egzekucyjne umarza się z mocy samego prawa, jeżeli wierzyciel w ciągu roku nie dokonał czynności potrzebnej do dalszego prowadzenia postępowania lub nie zażądał podjęcia zawieszonego postępowania. Termin powyższy biegnie od dnia dokonania ostatniej czynności egzekucyjnej, a w razie zawieszenia postępowania – od ustania przyczyny zawieszenia (art. 823 kpc). Samo umorzenie postępowania egzekucyjnego nie pozbawia wierzyciela ponownego wszczęcia egzekucji komorniczej w przyszłości (art. 826 kpc). Wierzytelność ze stwierdzonym postanowieniem o bezskuteczności egzekucji przedawnia się z upływem dziesięciu lat.
Jak podaje raport InfoDług przygotowany przez BIG InfoMonitor w marcu 2012 r., liczba osób nieterminowo płacących swoje raty sięgnęła 2,16 mln, a łączna liczba niespłaconych zobowiązań powyżej 60 dni sięga 35,75 mld zł.
- Jacek Balcerak
